ماده867-ارث به موت حقيقي يابه موت فرض مورث تحقق پيدامي كند.
ماده868-مالكيت ورثه نسبت به تركه متوفامستقرنمي شودمگرپس ازاداي حقوق وديوني كه به تركه ميت تعلق گرفته.
چه کسانی ورثه شخص محسوب می‌شوند؟
به تمام کسانی که به واسطه رابطه نسبی (خونی) یا سببی (به واسطه ازدواج) از میّت ارث می‌برند، وَرَثه میّت می‌گویند. این افراد بهً سه دسته هستند و تا کسی از دسته جلوتر یا اولاد آن‌ها هر چقدر پایین‌تر برود وجود داشته باشد، نوبت به ارث بردن دسته بعدی نمی‌رسد.
افرادی که ارث می‌برند:
طبقه اول: پدر و مادر و اولاد میّت و با نبودن اولاد، نوه‌ها و با نبودن نوه، نتیجه‌ها و با نبودن آن‌ها اولاد آن‌ها هرکدام که به میّت نزدیک‌تر هستند ارث می‌برند و تا وقتی که کسی از این طبقه هنگام مرگ میّت زنده باشد افراد طبقه دوم ارث نمی‌برند.
طبقه دوم: پدر بزرگ و مادر بزرگ میّت هرچه بالاتر بروند و نیز خواهر و برادر میّت و در نبود خواهر و برادر اولاد آن‌ها هرچه پایین‌تر بروند.
طبقه سوم: عمو، عمّه، دایی و خاله میّت هرچه بالاتر بروند (با لحاظ نزدیک بودن به میّت) و در نبود این چهار گروه اولاد آن‌ها هر چه پایین‌تر بروند.
تبصره3ماده869-وصاياي ميت تاثلث تركه بدون اجازه ورثه وزياده برثلث بااجازه انها
منظور ازثلث تركه درماده قانون مدني چيست؟
به مقدار یک سوم تمام دارایی‌های میّت هنگام مرگ می‌گویند که شرعاً حق دارد در این مقدار از اموالش وصیّت کند و بیش از این اجازه ندارد مگر وَرَثه اجازه دهند. مثلاً اگر اموال شخصی عبارت باشد از خانه، تومبیل و حساب بانکی و قیمت آن‌ها به نود میلیون برسد، ثُلث آن می‌شود سی میلیون که شخص حق دارد در این سی میلیون وصیّت کند و نمی‌تواند حتی در یک ریال بیش از این مقدار وصیّت کند و اگر بیش از این مقدار وصیّت کند، مثلاً مقدار مصارفی که معیّن کرده به سی و دو میلیون برسد وَرَثه می‌توانند بیش از سی میلیون را اجازه ندهند یا برخی از آن‌ها اجازه دهند و برخی دیگر اجازه ندهند.ولي وصيت شخص بلاوارث نسبت به تمام اموالش صحيح مي باشد.
ماده875قانون مدني:شرط وراثت زنده بودن درحين فوت مورث است واگرحملي باشددرصورتي ارث ميبردكه نطفه اوحين الموت منعقدبوده وزنده هم متولدشوداگرچه فوراپس ازتولد بميرد.
کسی که برای او مالی وصیّت می‌شود، باید هنگام وصیّت در جهان موجود باشد هر چند بچه‌ای باشد در شکم مادرش و هرچند که روح نداشته باشد. اما اگر به کلی وجود نداشته باشد وصیّت برای او صحیح نیست؛ مثلاً اگر بگوید فلان مال من برای بچه‌ای باشد که ممکن است فلان زن او را به دنیا بیاورد صحیح نیست ولی اگر زنی بچه‌ای را حامله باشد می‌توان برای او مالی را وصیّت کرد. در این صورت اگر آن بچه حتی برای لحظاتی کوتاه زنده به دنیا بیاید آن مال را صاحب می‌شود اگرمرده به دنیا بیاید آن مال را وَرَثه میان خود با احکام ارث تقسیم می‌کنند.
چه زمانی وصیت واجب می‌شود؟
جایی که شخص به کسی بدهکار است و طلبکار هم سندی برای طلب خود ندارد و اگر میّت وصیّت به پرداخت آن بدهی نکند حق طلبکار از بین می‌رود.
جایی که شخص امانت‌دار کسی بوده است و وَرَثه‌اش از این موضوع بی اطلاع هستند و سندی هم در دست صاحب امانت وجود ندارد.
جایی که شخص در زمان حیاتش دچار گناه شده و واجبات مالی مثل زکات یا خمس را پرداخت نکرده است یا واجبات بدنی مثل حج و نماز و روزه را بجا نیاورده است.
جایی که شخص اولاد صغیر یا دیوانه‌ای دارد که اگر برای آن‌ها قیّم و امین تعیین نکند، حق آن‌ها از بین می‌رود.
جایی که شخص از کسی طلبکار است یا اموالی را در جایی یا حسابی مخفی کرده که اگر به اطلاع وَرَثه نرساند حق آن‌ها از آن اموال ضایع می‌شود.
موانع ارث
1-قتل
ماده880قانون مدني-قتل ازموانع ارث است بنابراين كسي كه مورث خودرا عمدا بكشدازارث اوممنوع مي شوداعم ازاينكه قتل بالمباشره باشديابالتسبيت ومنفردا باشديابه شركت ديگري
ماده885قانون مدني-اولادواقوام كساني كه به ماده880ازارث ممنوع مي شوندمحروم ازارث نمي باشندبنابراين اولادكسي كه پدرخودراكشته باشدازجدمقتول خودارث مي برداگروارث نزديكتري باعث حرمان انان نشود..
ماده881-درصورتي كه قتل عمدي مورث به حكم قانون يا براي دفاع باشدمفادماده فوق مجري نخواهدبود.
2-لعان
ماده882-بعدازلعان زن وشوهرازيكديگر ارث نمي برندوهمچنين فرزندي كه به سبب انكاراولعان واقع شده ازپدروپدرازاوارث نمي بردليكن فرزندمزبورازمادروخويشان مادري خودوهمچنين مادروخويشان مادري ازاوارث مي برند.
ماده883-هرگاه پدرازلعان رجوع كندپسرازاوارث مي بردليكن ازارحام پدري وپدروارحام پدري از پسر ارث نمي برند.
3-كافر
ماده881-كافرازمسلمان ارث نمي بردواگردربين ورثه متوفاي كافري مسلم باشدوراث كافرارث نمي برنداگرچه ازلحاظ طبقه ودرجه مقدم برمسلم باشند.
كافر ازمسلمان ارث نمي بردولي مسلمان ازكافرارث مي برد
4-ولدزنا
ماده884قانون مدني-ولدزناازپدرومادرواقوام ارث نمي بردليكن اگرحرمت رابطه كهطفل ثمره ان است نسبت به يكي ازابوين ثابت ونسبت به ديگري به واسطه اكراه ياشبهه زنانباشدطفلفقط ازاين طرف واقوام اوارث مي برد وبالعكس